Przychód pracownika

Zasadniczo wszelkie świadczenia, które pracownik uzyskuje od pracodawcy, stanowią dla niego przychód ze stosunku pracy. Dotyczy to także przychodów z nieodpłatnych świadczeń. Przyjmuje się, że aby u pracownika powstał taki przychód, muszą zostać spełnione warunki, wskazane w wyroku Trybunału Konstytucyjnego (TK) z 8 lipca 2014 r., sygn. akt K 7/13. Z wyroku tego wynika, że za przychód pracownika mogą być uznane świadczenia, w przypadku gdy:

• zostały one spełnione za zgodą pracownika (skorzystał z nich w pełni dobrowolnie),
• zostały one spełnione w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść,
• korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).

Powyższe warunki muszą być spełnione łącznie, aby można było uznać, że pracownik otrzymał nieodpłatne świadczenie stanowiące przychód podatkowy.

Ustalając, czy ww. warunki są spełnione w przypadku sfinansowania pracownikowi ubezpieczenia (w ramach ubezpieczenia grupowego), należy wziąć pod uwagę to, kto jest uprawnionym do świadczeń z tytułu takiego ubezpieczenia. Jeśli uprawnionym jest pracownik, to zasadne jest uznać, że otrzymanie takiego świadczenia następuje za jego zgodą (korzysta on z tego świadczenia dobrowolnie) i jest spełnione w jego interesie, tj. przynosi mu korzyść, która ma wymierną wartość, przypisaną indywidualnemu pracownikowi. Z tego też względu, w związku ze sfinansowaniem (w całości) przez pracodawcę składki na ww. ubezpieczenie (w ramach ubezpieczenia grupowego), po stronie pracownika powstaje z tego tytułu przychód ze stosunku pracy.

Wspomnijmy, że niekiedy otrzymane przez pracownika przychody ze stosunku pracy korzystają ze zwolnienia z PIT, ustawodawca nie przewidział jednak takiego zwolnienia w odniesieniu do sfinansowanych przez pracodawcę - ze środków obrotowych - składek na ubezpieczenie na życie pracownika. Uzyskany przez pracownika z tego tytułu przychód podlega zatem opodatkowaniu. Tak też wynika z interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 8 grudnia 2023 r., nr 0114-KDIP3-2.4011.752.2023.7.JM, w której organ podatkowy odniósł się m.in. również do momentu, w którym pracownik uzyskuje przychód z tytułu sfinansowanej przez pracodawcę składki. Jak czytamy w tej interpretacji:

"(...) składka opłacona przez spółkę (ubezpieczającego) w ramach umowy indywidualnego ubezpieczenia na życie i dożycie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym za ubezpieczonego stanowi przychód ubezpieczonego w dacie poniesienia wydatku przez spółkę, czyli w dacie zapłaty składki firmie ubezpieczającej.

Skoro ubezpieczony jest objęty ochroną ubezpieczeniową i jest uprawniony do otrzymania środków - to w przypadku opłacania przez spółkę składki w części inwestycyjnej, jak również w części ochronnej, ma miejsce przysporzenie majątkowe po stronie ubezpieczonego, w dacie opłacenia tej składki. Ubezpieczony uzyskuje przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. (...)"

A zatem, jeśli pracodawca co miesiąc opłaca składkę na ubezpieczenie na życie pracowników, to u pracowników powstaje z tego tytułu - co miesiąc - przychód podlegający opodatkowaniu w części, w jakiej składka została sfinansowana przez pracodawcę. Przychód ten pracodawca dolicza do pozostałych przychodów pracownika w danym miesiącu i od łącznej kwoty oblicza i pobiera zaliczkę na podatek dochodowy, na tych samych zasadach, jak od innych przychodów uzyskanych przez pracownika ze stosunku pracy.

Składki ZUS

Zasadniczo podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika stanowią uzyskane przez niego przychody ze stosunku pracy. W niektórych przypadkach jednak przychód pracownika jest wyłączony z oskładkowania. Warto przywołać tu § 2 pkt 26 rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2023 r. poz. 728 ze zm.). W oparciu o ten przepis nie podlegają oskładkowaniu korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające m.in. na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług. Zwolnienie to może dotyczyć także przypadku, gdy pracodawca dofinansuje pracownikom ubezpieczenie na życie. Tak też uznał Oddział ZUS w Lublinie w interpretacji indywidualnej z 6 grudnia 2023 r., znak DI/200000/43/1146/2023 (interpretację tę opisaliśmy w BI nr 4 z 1 lutego 2024 r.). Zwolnienie to nie ma jednak zastosowania, gdy pracodawca finansuje składki na ubezpieczenie na życie pracowników w całości, a pracownik nie partycypuje w kosztach tej składki (choć symbolicznie). W takim przypadku uzyskany przez pracownika z tego tytułu przychód podlega oskładkowaniu. Ustawodawca nie przewidział bowiem w tym przypadku zwolnienia takiego przychodu z oskładkowania.