Określając zasady ustalania wysokości emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy i renty rodzinnej, ustawodawca jednocześnie zagwarantował najniższe kwoty tych świadczeń, choć w przypadku emerytury z pewnymi zastrzeżeniami, o czym mowa w art. 85 i art. 87 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, zwanej ustawą emerytalną.
Kwoty najniższych emerytur i rent, podobnie jak ustalone każdemu indywidualnie wysokości świadczeń emerytalno-rentowych, z dniem 1 marca każdego roku ulegają podwyższeniu przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji, obliczonego na zasadach określonych w art. 89 ustawy emerytalnej. Na 2023 r. prognozowana wysokość tego wskaźnika wynosi 113,8%, co dałoby wzrost np. najniższej emerytury do kwoty 1.523,14 zł (1.338,44 zł × 113,8%).
Ostatecznie jednak gwarantowane kwoty świadczeń emerytalno-rentowych będą nieco wyższe. Za sprawą ustawy z dnia 27 października 2022 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS... (Dz. U. poz. 2461), zakładającej na 2023 r. procentowo-kwotową waloryzację świadczeń emerytalno-rentowych, określił konkretne kwoty najniższych świadczeń (patrz tabela). Przykładowo od 1 marca 2023 r. najniższa emerytura ma wynosić 1.588,44 zł, a więc o 250 zł więcej niż obecnie.
Analogiczny wzrost renty z tytułu niezdolności do pracy będzie miał odpowiednie przełożenie na wzrost rent z ubezpieczenia wypadkowego, które nie mogą być niższe niż 120% kwoty najniższej odpowiedniej renty ustalonej i podwyższonej zgodnie z ustawą.
Do konkretnych kwot, a nie o wskaźnik waloryzacji, zostaną także z dniem 1 marca 2023 r. podwyższone kwoty świadczenia przedemerytalnego.
Warto zwrócić uwagę na fakt, iż ta gwarantowana podwyżka najniższych świadczeń oscyluje na granicy 118,68% (np. 1.338,44 zł × 118,68% = 1.588,46 zł) lub odpowiednio 118,51% (np. 1.350,70 zł × 118,51% = 1.600,71 zł). Ustawodawca nie określił, co w przypadku, gdyby ostatecznie wskaźnik waloryzacji emerytur i rent okazał się wyższy. Taka sytuacja miała miejsce w 2021 r., gdzie za sprawą art. 7 ustawy z dnia 21 stycznia 2021 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 353) przyjęto opcję korzystniejszą dla świadczeniobiorców, tj. od 1 marca 2021 r. gwarantowane kwoty świadczeń emerytalno-rentowych podwyższono wskaźnikiem waloryzacji (a nie do określonych w tej ustawie kwot).
Zmiana w 2023 r. wysokości najniższych świadczeń emerytalno-rentowych oraz świadczeń przyznawanych w kwocie ryczałtowej
Poz. | Rodzaj świadczenia | Najniższa gwarantowana kwota świadczenia/kwota ryczałtowa świadczenia | Kwota wzrostu | |
do 28 lutego 2023 r. | od 1 marca 2023 r. | |||
1. | Najniższa emerytura | 1.338,44 zł | 1.588,44 zł | 250,00 zł |
2. | Najniższa renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy | |||
3. | Najniższa renta rodzinna | |||
4. | Najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy | 1.003,83 zł | 1.191,33 zł | 187,50 zł |
5. | Najniższa renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową (120% kwoty świadczenia z poz. 2) | 1.606,13 zł | 1.906,13 zł | 300,00 zł |
6. | Najniższa renta rodzinna wypadkowa (120% kwoty świadczenia z poz. 3) | |||
7. | Najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową (120% kwoty świadczenia z poz. 4) | 1.204,60 zł | 1.429,60 zł | 225,00 zł |
8. | Renta socjalna (100% kwoty świadczenia z poz. 2) | 1.338,44 zł | 1.588,44 zł | 250,00 zł |
9. | Najniższa emerytura pomostowa (jak poz. 1) | |||
10. | Najniższe nauczycielskie świadczenie kompensacyjne (jak poz. 1) | |||
11. | Świadczenie przedemerytalne | 1.350,70 zł | 1.600,70 zł | 250,00 zł |
12. | Gwarantowana kwota świadczenia przedemerytalnego | 675,35 zł | 800,35 zł | 125,00 zł |