Ustawodawca, mając na celu złagodzenie skutków COVID-19, wprowadził pewne wyłączenie dla stosowania art. 40 ustawy zasiłkowej. Przypomnijmy, iż w świetle tego przepisu, w razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy, która nastąpiła w miesiącu powstania niezdolności do pracy lub w miesiącach ją poprzedzających, podstawę wymiaru zasiłku stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy.
Zasada ta nie ma zastosowania w przypadkach określonych w art. 31zy13 dodanym do specustawy w sprawie COVID-19, a więc przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczenia dla osób, którym na podstawie art. 15g, 15gb, art. 15zf lub art. 15zzzzzo ust. 2 specustawy w sprawie COVID-19 odpowiednio:
- obniżono wymiar czasu pracy lub
- wprowadzono mniej korzystne warunki zatrudnienia niż wynikające z umów o pracę/podstawy nawiązania stosunku pracy.
Przy czym pierwotnie wymagane było spełnienie jednocześnie dwóch warunków, tj.:
- obniżenie wymiaru czasu pracy lub wprowadzenie mniej korzystnych warunków zatrudnienia musiało nastąpić w okresie wcześniej pobieranego zasiłku oraz
- między okresami pobierania wcześniejszego i kolejnego zasiłku nie mogło być przerwy albo przerwa musiała być krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe.
Reguły te weszły w życie z dniem 9 października 2020 r., z mocą odpowiednio od dnia 31 marca 2020 r., 24 czerwca 2020 r. lub 26 sierpnia 2020 r. w zależności od tego, na podstawie jakiego przepisu specustawy w sprawie COVID-19 danemu świadczeniobiorcy obniżono wymiar czasu pracy i/lub wprowadzono mniej korzystne warunki zatrudnienia.
Za sprawą ustawy z dnia 9 grudnia 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19... (Dz. U. poz. 2255) wprowadzono jednak dodatkowy zapis (ust. 4 do art. 31zy13 specustawy w sprawie COVID-19), zgodnie z którym przy ustalaniu podstawy wymiaru:
- zasiłku chorobowego przypadającego w okresie ciąży oraz
- zasiłku macierzyńskiego,
należnego ww. osobom:
- dla niestosowania art. 40 ustawy zasiłkowej nie wymaga się spełnienia wskazanych wcześniej warunków,
- nie uwzględnia się okresów obniżonego wymiaru czasu pracy lub mniej korzystnych warunków zatrudnienia.
Ustawa zmieniająca w omawianym zakresie weszła w życie z dniem 16 grudnia 2020 r., jednak za sprawą art. 9 podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przypadającego w okresie ciąży oraz zasiłku macierzyńskiego przysługująca ww. osobom za okres przed tym dniem podlega ponownemu przeliczeniu, jeżeli świadczenie wypłacone na podstawie dotychczasowych przepisów jest niższe niż świadczenie ustalone zgodnie z art. 31zy13 ust. 4 specustawy w sprawie COVID-19. Przeliczenie podstawy wymiaru świadczeń następuje na wniosek świadczeniobiorcy.