Osoby fizyczne prowadzące zorganizowaną, zarobkową działalność na niewielką skalę, mogą ją wykonywać w ramach tzw. działalności nierejestrowej (nieewidencjonowanej). W niniejszym artykule wyjaśniamy, jakie są warunki prowadzenia takiej działalności oraz jakie skutki powoduje jej wykonywanie na gruncie VAT, podatku dochodowego i ZUS.

1.1. Działalność nierejestrowa w świetle Prawa przedsiębiorców

Osoba fizyczna wykonująca "drobną" działalność zarobkową może prowadzić ją w ramach tzw. działalności nierejestrowej (nieewidencjonowanej), co oznacza, że działalności takiej nie trzeba zgłaszać w CEIDG. Zezwala na to art. 5 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2024 r. poz. 236). Zgodnie z tym przepisem, nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną:

• której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2020 r. poz. 2207 ze zm.), i
• która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.

Zgodnie z projektem ustawy o ograniczeniu biurokracji i barier prawnych (nr SH-020-62/24) planuje się - w miejsce aktualnie obowiązującego miesięcznego limitu przychodu (wynoszącego 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia), do wysokości którego możliwe jest prowadzenie działalności nierejestrowej - wprowadzenie rocznego limitu wynoszącego 9-krotność kwoty minimalnego wynagrodzenia. Ponadto proponuje się skrócenie okresu "karencji" z 60 do 24 miesięcy, które muszą upłynąć od zakończenia prowadzenia działalności gospodarczej, aby można było podjąć działalność nierejestrową. Zgodnie z ww. projektem zmiany miałyby obowiązywać od 1 stycznia 2025 r.

Limit przychodów w działalności nierejestrowej

W 2024 r. wynagrodzenie minimalne wynosi w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca - 4.242 zł, a od 1 lipca do 31 grudnia będzie wynosiło 4.300 zł. Zatem w 2024 r. działalność nierejestrową może prowadzić osoba, której przychód należny z tej działalności w żadnym miesiącu:

• w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca nie przekracza kwoty 3.181,50 zł,
• w okresie od 1 lipca do 31 grudnia nie przekroczy kwoty 3.225 zł.

Jeżeli przychód należny z ww. działalności przekroczy w danym miesiącu wskazany limit, działalność ta staje się działalnością gospodarczą począwszy od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie tego limitu. W takim przypadku osoba wykonująca ww. działalność powinna złożyć wniosek o wpis do CEIDG w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie limitu.

Dodajmy, iż osoba, która prowadzi działalność nierejestrową może "dobrowolnie" złożyć wniosek o wpis do CEIDG, nawet jeśli jej przychody nie przekraczają ww. limitu. Działalność taka staje się wówczas działalnością gospodarczą z dniem określonym we wniosku.

Pojęcie przychodu należnego

Pojęcie przychodu należnego osiąganego w ramach działalności nierejestrowej zostało zdefiniowane w art. 5 ust. 6 ustawy Prawo przedsiębiorców. Jak wynika z tego przepisu, przez przychód należny, osiągany w ramach działalności nierejestrowej, rozumie się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Przy ustaniu ww. przychodu nie ma znaczenia, czy klient zapłacił. Tak wyjaśniono w informacji zamieszczonej na stronie internetowej www.biznes.gov.pl (dalej: też wyjaśnienie MF). Natomiast nie wlicza się tu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont (czyli np. obniżek za uregulowanie płatności przed terminem). Tak też wynika z interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 3 marca 2022 r., nr 0114-KDIP3-2.4011.1166.2021.2.JM.

W ww. informacji wyjaśniono, że:

"(...) Ustalając, czy nie przekroczyłeś limitu uprawniającego do prowadzenia działalności nierejestrowanej bierzesz pod uwagę przychody z danego miesiąca (uwzględniając wystawione rachunki albo faktury):

• które już otrzymałeś,
• które otrzymasz w przyszłości, w związku z już dokonaną sprzedażą albo wykonanymi usługami.

Do ustalania przychodu będzie ci służyć ewidencja sprzedaży.

Kwoty otrzymane to te, które dostajesz w momencie sprzedaży lub przed sprzedażą (tak zwane zaliczki).

Kwoty należne to te, których w momencie sprzedaży jeszcze nie otrzymałeś - sprzedałeś towar lub wykonałeś usługę i wystawiłeś dokument sprzedaży (rachunek lub fakturę), ale klient ci jeszcze nie zapłacił. (...)"

Kto nie może prowadzić działalności nierejestrowej?

Działalności nierejestrowej nie można wykonywać w ramach umowy spółki cywilnej (art. 5 ust. 5 ustawy Prawo przedsiębiorców).

Jak wyjaśniło MF, prowadzenie działalności nierejestrowej nie jest również dopuszczalne w przypadku działalności, która wymaga uzyskania koncesji, zezwolenia lub wpisu do rejestru działalności regulowanej albo została zdefiniowana w przepisach jako działalność gospodarcza w rozumieniu ww. ustawy. Wymieniono tam przykładowe działalności, które nie mogą być wykonywane w ramach działalności nierejestrowej, tj.:

• ochrona osób lub mienia,
• sprzedaż alkoholu,
• organizacja imprez turystycznych,
• usługi detektywistyczne,
• zbieranie odpadów.

Wskazano także przykłady działalności, które zostały zdefiniowane jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców, tj.:

• pośrednictwo ubezpieczeniowe, w tym wykonywanie czynności agencyjnych (zgodnie z ustawą o dystrybucji ubezpieczeń),
• usługowe prowadzenie ksiąg rachunkowych (zgodnie z ustawą o rachunkowości).

1.2. Działalność nierejestrowa na gruncie VAT

Kiedy działalność nierejestrowa podlega opodatkowaniu VAT?

Na gruncie ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności (art. 15 ust. 1).

W myśl art. 15 ust. 2 ww. ustawy, działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

W świetle powyższego, co do zasady, osoba fizyczna prowadząca działalność nierejestrową wykonuje działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT i jest podatnikiem VAT w rozumieniu tej ustawy.

Generalnie osoby prowadzące działalność nierejestrową nie są jednak zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, gdyż ze względu na niewielką wartość sprzedaży zasadniczo mogą korzystać z podmiotowego zwolnienia z VAT, o którym mowa w art. 113 ust. 1 ustawy o VAT. W myśl tego przepisu, zwalnia się od podatku VAT sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200.000 zł. Podatnicy rozpoczynający wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu VAT w trakcie roku podatkowego mają prawo do zwolnienia z VAT, jeżeli przewidywana przez nich wartość sprzedaży nie przekroczy w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym kwoty 200.000 zł.

W przypadku przekroczenia ww. limitów w trakcie roku podatnik traci prawo do ww. zwolnienia z VAT począwszy od czynności, którą przekroczono tę kwotę.

Należy mieć na uwadze, że jeżeli osoba prowadząca działalność nierejestrową będzie dokonywała sprzedaży towarów i usług określonych w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT, to nie będzie miała prawa do ww. zwolnienia z VAT, a w konsekwencji będzie zobowiązana zarejestrować się jako podatnik VAT czynny oraz rozliczać VAT według zasad określonych w ustawie o VAT.

Zwolnienie podmiotowe z VAT nie przysługuje, jeśli podatnik m.in.:

• sprzedaje towary wymienione w załączniku nr 12 do ustawy o VAT (np. złom), towary opodatkowane podatkiem akcyzowym, towary za pośrednictwem internetu, takie jak np. preparaty kosmetyczne i toaletowe, komputery, wyroby elektroniczne i optyczne, urządzenia elektryczne, czy hurtowo i detalicznie części do pojazdów samochodowych, lub motocykli,
• świadczy usługi prawnicze, doradztwa (z wyjątkiem doradztwa rolniczego), jubilerskie, ściągania długów, w tym faktoringu.

W informacji zamieszczonej na stronie internetowej www.biznes.gov.pl wyjaśniono, że:

"(...) Jeśli twoja działalność obejmuje takie towary lub usługi (wymienione w art. 113 ust. 13 ustawy o VAT - przyp. red.), musisz zarejestrować się jako czynny podatnik VAT niezależnie od wartości sprzedaży. Stajesz się płatnikiem podatku VAT z wszelkimi wynikającymi z tego konsekwencjami. Na przykład masz obowiązek uzyskać numer NIP oraz prowadzić rejestr sprzedaży i zakupów. (...)"

Uproszczona ewidencja sprzedaży

Osoba prowadząca działalność nierejestrową, u której sprzedaż jest zwolniona z VAT ze względu na obroty, ma obowiązek prowadzić ewidencję sprzedaży za każdy dzień, nie później jednak niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym (art. 109 ust. 1 ustawy o VAT).

W ustawie o VAT nie określono, jakie dane należy ujmować w ww. ewidencji sprzedaży. W praktyce przyjęło się, że są to informacje obejmujące liczbę porządkową, datę sprzedaży, wartość sprzedaży oraz wartość sprzedaży narastająco. Z ewidencji tej powinno wynikać czy/kiedy podatnik przekroczył limit zwolnienia z VAT.

Faktury w działalności nierejestrowej

Osoba prowadząca działalność nierejestrową zwolnioną z VAT ze względu na obroty, nie jest zobowiązana do wystawiania faktur dokumentujących dokonaną sprzedaż. Jeżeli jednak klient zażąda wystawienia faktury i żądanie to zgłosi w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty, to jednak fakturę należy wystawić (art. 106b ust. 3 pkt 2 ustawy o VAT).

Faktura powinna zawierać co najmniej:

• datę wystawienia i kolejny numer,
• imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy,
• nazwę (rodzaj) towaru lub usługi,
• miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług,
• cenę jednostkową towaru lub usługi,
• kwotę należności ogółem.

Jak wyjaśniło MF:

"(...) Przy sprzedaży nierejestrowej wystarczy, że na rachunku lub fakturze podasz swoje imię i nazwisko - nie musisz podawać numeru PESEL czy adresu zamieszkania. (...)"

Obowiązek stosowania kasy fiskalnej

Generalnie podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących (art. 111 ust. 1 ustawy o VAT).

Przy czym z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży w kasie rejestrującej zwolnieni zostali podatnicy, u których wartość sprzedaży dokonanej na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym kwoty 20.000 zł, a w przypadku podatników rozpoczynających w poprzednim roku podatkowym dostawę towarów lub świadczenie usług na rzecz ww. osób - ww. kwoty liczonej w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w poprzednim roku podatkowym.

Z kolei podatnicy rozpoczynający po dniu 31 grudnia 2023 r. dostawę towarów lub świadczenie usług na rzecz ww. osób, zwolnieni są z ewidencjonowania sprzedaży w kasie rejestrującej, jeżeli przewidywana przez nich wartość sprzedaży z tego tytułu nie przekroczy, w proporcji do okresu wykonywania tych czynności w danym roku podatkowym, kwoty 20.000 zł.

Jak wyjaśniło MF:

"(...) Kasa fiskalna będzie ci jednak potrzebna w przypadku sprzedaży towarów lub usług objętych obowiązkiem ewidencjonowania sprzedaży na kasie fiskalnej.

Są to między innymi: gaz płynny, części do silników spalinowych, nadwozia do pojazdów silnikowych, sprzęt radiowy, telewizyjny i telekomunikacyjny, perfumy i wody toaletowe oraz usługi: przewozu osób i ich bagażu podręcznego taksówkami, naprawy pojazdów silnikowych i motorowerów, doradztwa podatkowego, świadczone przez stacjonarne placówki gastronomiczne, w tym również sezonowo, fryzjerskie, kosmetyczne i kosmetologiczne.

Jeżeli sprzedajesz takie towary lub usługi, musisz ewidencjonować sprzedaż w kasie fiskalnej niezależnie od wielkości obrotu.

Obowiązek posiadania kasy fiskalnej jest niezależny od faktu prowadzenia zarejestrowanej działalności gospodarczej (podkreśl. red.).

Dlatego chociaż przy działalności nierejestrowanej faktycznie nie jesteś przedsiębiorcą (nie rejestrujesz tej działalności w CEIDG), to i tak musisz posiadać kasę fiskalną, jeżeli:

• wielkość twojej sprzedaży przekroczy 20 tys. zł albo
• sprzedawane przez Ciebie towary lub świadczone usługi nie korzystają ze zwolnienia z ewidencjonowania w kasie fiskalnej. (...)"

Jak już wspomnieliśmy, zasadniczo osoby prowadzące działalność nierejestrową nie mają obowiązku uzyskania NIP. Jeżeli jednak podatnik zobowiązany jest stosować kasę rejestrującą, uzyskanie NIP będzie niezbędne. Tak wynika np. z interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 29 czerwca 2023 r., nr 0112-KDIL3.4012.226.2023.2.AK.

1.3. Przychody i koszty w działalności nierejestrowej

Przychody z działalności nierejestrowej

Na gruncie ustawy o PDOF, przychody z działalności nierejestrowej kwalifikowane są do przychodów z innych źródeł (art. 20 ust. 1ba tej ustawy).

W podatku dochodowym za przychody uznaje się generalnie otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

W świetle powyższego za przychody dla celów podatku PIT z działalności nierejestrowej należy uznać tylko kwoty otrzymane przez podatnika (inaczej niż przy ustalaniu wysokości przychodu należnego w celu sprawdzenia, czy nie został przekroczony limit do prowadzenia takiej działalności, gdzie przyjmuje się również kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane).

Tak też wyjaśniono w informacji zamieszczonej na stronie internetowej www.biznes.gov.pl, gdzie czytamy:

"(...) Twoim przychodem podatkowym z działalności nierejestrowanej są tylko kwoty zapłacone przez klienta za towar lub usługę.

Kwoty należne, ale nieotrzymane w danym miesiącu, staną się przychodem podatkowym dopiero w momencie, kiedy otrzymasz zapłatę od klienta.

Dla celów podatkowych do przychodu nie zaliczasz wartości towarów, które zostały ci zwrócone ani udzielonych bonifikat i skont (czyli obniżek za uregulowanie płatności przed terminem). (...)"

Należy zauważyć, iż przepisy o podatku dochodowym nie odnoszą się do prowadzenia ewidencji sprzedaży z działalności nierejestrowej, jednak zaleca się prowadzenie takiej ewidencji m.in. w celu ustalenia wysokości przychodu. W przypadku gdy podatnik jest zobowiązany prowadzić ewidencję sprzedaży dla celów VAT, w naszej opinii nie ma potrzeby, aby prowadzić odrębną ewidencję (na potrzeby PIT) - wystarczy jedna taka ewidencja.

W razie przekroczenia limitu przychodu należnego (określonego w ustawie Prawo przedsiębiorców - obecnie: 3.181,50 zł) uznaje się, że podatnik poczynając od dnia złożenia wniosku o wpis do CEIDG, a jeżeli wniosek nie został złożony w terminie 7 dni - poczynając od dnia następującego po dniu, w którym nastąpił bezskuteczny upływ tego terminu, uzyskuje przychody z działalności gospodarczej. Przychody uzyskane przed tym terminem zalicza się do przychodów z innych źródeł (art. 20 ust. 1bb-1bc ustawy o PDOF).

Koszty w działalności nierejestrowej

Przepisy o podatku dochodowym (PIT) nie odnoszą się w sposób odrębny do ustalania kosztów ponoszonych przez osoby uzyskujące przychody z działalności nierejestrowej. Kierując się tu zatem ogólną definicją kosztów uzyskania przychodów - w myśl której kosztami takimi są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 ustawy o PDOF - należy uznać, że kosztami w działalności nierejestrowej są koszty, które zostały poniesione w związku z prowadzeniem takiej działalności (za wyjątkiem wydatków ustawowo wyłączonych z kosztów).

Jak wyjaśniło MF w ww. serwisie, kosztami w działalności nierejestrowej będą np. zakupy surowców do produkcji wyrobów czy zakup towarów handlowych, które są sprzedawane, a także koszty zużytej energii. Wskazano tam również, że:

"(...) Te koszty musisz udokumentować, dlatego przechowuj wszystkie dowody zakupów. Najlepiej, jeśli na tych dowodach będą podane twoje imię, nazwisko czy miejsce zamieszkania. Koszty uzyskania przychodów rozpoznajesz kasowo, czyli w dacie, gdy rzeczywiście poniesiesz wydatek (dokonasz zapłaty). (...)"

Rozliczenie podatku z działalności nierejestrowej

Osoby prowadzące działalność nierejestrową nie mają obowiązku w trakcie roku podatkowego wpłacania do urzędu skarbowego miesięcznych (albo kwartalnych) zaliczek na podatek dochodowy.

Rozliczenia podatku z takiej działalności ww. osoby dokonują po zakończeniu roku podatkowego, w zeznaniu podatkowym PIT-36. W zeznaniu tym w części E. "Dochody/straty ze źródeł przychodów" w wierszu "Działalność nierejestrowana, określona w art. 20 ust. 1ba ustawy" podatnik wpisuje kwotę uzyskanych w roku podatkowym przychodów oraz kosztów poniesionych w związku z osiągnięciem tych przychodów.

Zeznanie PIT-36 należy złożyć w terminie od dnia 15 lutego do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. W terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym należy również zapłacić podatek od dochodów osiągniętych z ww. działalności.

Jeżeli podatnik oprócz ww. przychodów z działalności nierejestrowej osiągnął inne przychody, np. z umowy o pracę, umowy zlecenia lub o dzieło, również składa PIT-36, w którym wykazuje wszystkie ww. przychody.

Uzyskiwanie przychodów z działalności nierejestrowej nie wyklucza m.in. prawa do wspólnego rozliczenia z małżonkiem.

1.4. Prowadzenie działalności nierejestrowej a ZUS

Działalność nierejestrowa a tytuł do ubezpieczeń w ZUS

Tytuły do ubezpieczeń społecznych zostały wymienione w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230 ze zm.). W katalogu tym ustawodawca nie wymienił osób prowadzących działalność nierejestrową. Osoba wykonująca taką działalność nie zgłasza się więc do ubezpieczeń w ZUS i nie odprowadza za siebie składek do ZUS. Tak też wyjaśniło Ministerstwo Rozwoju i Technologii w piśmie udostępnionym naszemu Wydawnictwu w dniu 14 marca 2023 r., w którym czytamy:

"(...) Osoba wykonująca działalność nierejestrową nie odprowadza za siebie "zryczałtowanych" składek ubezpieczeniowych, które przepisy wiążą z posiadaniem statusu przedsiębiorcy. Warto podkreślić, że p.p. (Prawo przedsiębiorców - przyp. red.) nie zmieniło generalnych zasad podlegania ubezpieczeniom przez osoby fizyczne, które nie wykonują działalności gospodarczej. (...)"

Czy osobę wykonującą działalność nierejestrową zgłasza się w ZUS?

Jeśli osoba prowadząca działalność nierejestrową zajmuje się wyłącznie sprzedażą towarów, czynność taka jest neutralna na gruncie ubezpieczeń w ZUS. Inaczej jest, gdy osoba taka w ramach ww. działalności świadczy usługi.

Osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia (dalej: zleceniobiorcy), podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu (z wyjątkiem uczniów szkół ponadpodstawowych i studentów do ukończenia 26 roku życia). Stanowi o tym art. 6 ust. 1 pkt 4 i ust. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e) ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 146).

Z powyższego wynikałoby, że osoba świadcząca usługi w ramach działalności nierejestrowej powinna być zgłoszona do ubezpieczeń w ZUS jako zleceniobiorca. Oznaczałoby to, że zleceniodawca (klient korzystający z usług świadczonych przez osobę prowadzącą działalność nierejestrową) - jako płatnik składek - powinien zgłosić taką osobę do ubezpieczeń w ZUS i opłacić za nią składki ZUS. Takie stanowisko zajęło Ministerstwo Rozwoju i Technologii w ww. piśmie z dna 14 marca 2023 r.:

"(...) można przyjąć, że osoba prowadząca działalność nierejestrową będzie dążyła do zawarcia jednej z tzw. umów cywilnoprawnych. Tym samym (...), jeśli dana osoba wykonuje pracę na podstawie np. umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, to umowa taka stanowi już tytuł do ubezpieczeń - zasady te obowiązują od wielu lat (...). Odpłatne świadczenie usług jest zawsze związane z zawarciem przez strony umowy cywilnoprawnej, nawet jeśli nie ma ona formy pisemnej (tzn. jest zawarta ustnie) (podkreśl. red.).

(...) Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń spoczywa na płatniku składek i powstaje w sytuacji objęcia danej osoby ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem zdrowotnym. (...)

Istnieją przypadki, kiedy w związku ze zbiegiem różnych tytułów do ubezpieczeń społecznych, nie opłaca się składek z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej. W szczególności, jeżeli osoba wykonująca pracę na podstawie umowy o świadczenie usług jest jednocześnie pracownikiem zatrudnionym na podstawie stosunku pracy u innego pracodawcy i ma z tego tytułu zagwarantowane co najmniej minimalne wynagrodzenie, to umowa cywilnoprawna nie rodzi obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. (...)"

Tak samo wynika z wyjaśnień zamieszczonych na stronie internetowej www.biznes.gov.pl:

"(...) Jeśli w ramach działalności nierejestrowanej chcesz świadczyć usługi, czyli wykonujesz umowę o świadczenie usług albo umowę-zlecenie, to podlegasz ubezpieczeniom jako zleceniobiorca.

Podmiot zawierający z tobą taką umowę (zleceniodawca) pełni wtedy obowiązki płatnika składek i ma obowiązek w ciągu 7 dni zgłosić cię do ubezpieczeń społecznych lub ubezpieczenia zdrowotnego i opłacać składki ZUS.

Pamiętaj! Nie będziesz mieć obowiązku opłacania składek społecznych ani zdrowotnych tylko wówczas, jeśli w ramach działalności nierejestrowanej sprzedajesz towary (na przykład rękodzieło).

Od tej zasady istnieją wyjątki. Na przykład, jeśli jesteś studentem, który nie ukończył 26 lat i wykonujesz zlecenie, to nie podlegasz obowiązkowym ubezpieczeniom i zleceniodawca nie musi odprowadzać składek do ZUS. (...)"

W praktyce obowiązek zgłoszenia w ZUS nie stwarza problemu, gdy osoba wykonująca działalność nierejestrową świadczy usługi na rzecz podmiotu gospodarczego (firmy). Wówczas podmiot ten - jako zleceniodawca - zgłasza taką osobę do ubezpieczeń w ZUS. Problem pojawia się, gdy osoba w ramach działalności nierejestrowej świadczy drobne usługi (np. kosmetyczne, korepetycje) na rzecz osób fizycznych (klientów) nieprowadzących działalności gospodarczej. Z powyższego wynikałoby, że taka osoba (klient) powinien każdorazowo zgłosić osobę wykonującą działalność nierejestrową w ZUS i odprowadzić za nią składki (np. uczeń za korepetytora). Wydaje się to absurdalne, a ponadto nie ma równości między osobami, które uzyskują przychody z ww. działalności sprzedając towary, a tymi którzy świadczą w ramach takiej działalności usługi. Niemniej jednak aktualnie nic nie wskazuje na zmianę przepisów w tym zakresie, a organ rentowy nie zajął oficjalnego stanowiska (z takim problemem wystąpiliśmy do ZUS, jednak nie uzyskaliśmy odpowiedzi). Dobrze jednak by było, aby problem ten został rozwiązany przez zmianę przepisów w tym zakresie, tak aby jasno z nich wynikało, że osoby świadczące usługi w ramach działalności nierejestrowej nie podlegają obowiązkowi ubezpieczeń w ZUS.