Podstawowe zasady dotyczące odliczania VAT zostały sformułowane w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT - prawo do odliczenia VAT przysługuje czynnemu podatnikowi VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych (z zastrzeżeniami). Kwotę podatku naliczonego stanowi zaś m.in. suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług. Ponadto, ustawodawca zapewnił podatnikom prawo do odliczenia VAT (w całości lub w części) pod warunkiem spełnienia ww. przesłanek pozytywnych oraz niezaistnienia przesłanek negatywnych wskazanych w art. 88 ww. ustawy (m.in. prawo to nie przysługuje, gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku).

Natomiast zasady odliczania VAT od wydatków na pojazdy samochodowe reguluje art. 86a ustawy o VAT. Generalnie można odliczać 50% kwoty VAT wykazanej w fakturze w przypadku wykorzystywania samochodów do tzw. celów mieszanych (tj. firmowych i prywatnych). Katalog wydatków, do których należy stosować ograniczone prawo do odliczenia, zawiera art. 86a ust. 2 ustawy o VAT (m.in. wydatki dotyczące używania pojazdów samochodowych na podstawie umowy najmu/dzierżawy/leasingu, nabycia paliw silnikowych, oleju napędowego i gazu do napędu tych pojazdów, usługi naprawy lub konserwacji tych pojazdów).

Wciąż jednak powstają wątpliwości w zakresie prawa do odliczania VAT od wydatków na samochody. W niniejszym artykule prezentujemy stanowisko organów podatkowych dotyczące rozliczania VAT w sytuacji, gdy podatnik otrzymuje od ubezpieczyciela zwrot kosztów naprawy lub odszkodowanie za skradzione auto.

2.1. Odliczanie VAT z faktur za naprawę samochodu uregulowanych przez ubezpieczyciela

(interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 28 grudnia 2017 r., nr 0115-KDIT1-2.4012.798.2017.1.AW)

Stan faktyczny i stanowisko podatnika

Czynny podatnik VAT wykorzystywał na potrzeby działalności gospodarczej samochód osobowy. Był on wprowadzony do ewidencji środków trwałych. Podczas kradzieży opon samochód został poważnie uszkodzony i niezbędna była kosztowna naprawa pojazdu. Zgodnie z zawartą polisą, ubezpieczyciel uregulował około 98% należności wynikającej z faktur za naprawę, a resztę kwoty zapłacił podatnik. Podatnik uważał, że ma prawo odliczyć 50% VAT z faktur za naprawę samochodu, choć większa część zapłacona została przez ubezpieczyciela pojazdu. Wystąpił jednak z wnioskiem o potwierdzenie swojego stanowiska w formie interpretacji indywidualnej.

Stanowisko organu podatkowego

Organ podatkowy uznał stanowisko podatnika za prawidłowe. Zdaniem organu, podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia 50% VAT wynikającego z faktur dokumentujących naprawę samochodu - z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z art. 88 ustawy o VAT - niezależnie od faktu, iż zapłaty części należności za ww. faktury dokonał ubezpieczyciel.

Od redakcji:

Stanowisko zaprezentowane w powyższej interpretacji jest tożsame ze stanowiskiem naszej redakcji, zaprezentowanym w BI nr 34 z 1 grudnia 2017 r., w artykule pt. "Odliczenie VAT z faktur za naprawę samochodu, gdy koszty naprawy w kwocie brutto sfinansował ubezpieczyciel".

2.2. Kradzież samochodu i wypłata odszkodowania przez ubezpieczyciela a VAT

(interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 5 grudnia 2017 r., nr 0115-KDIT1-2.4012.770.2017.1.AD)

Stan faktyczny

Czynny podatnik VAT nabył do celów prowadzonej działalności gospodarczej samochód osobowy. Transakcja zakupu została udokumentowana fakturą VAT-marża. Od wydatków związanych z bieżącą eksploatacją samochodu, paliwa oraz części, w tym części składowych (m.in. opon, akumulatora) podatnik odliczył 50% VAT. Po dwóch latach użytkowania auta zostało ono skradzione. Podatnik otrzymał odszkodowanie za kradzież ww. samochodu, gdyż samochód był objęty ubezpieczeniem dobrowolnym. Warunkiem wypłaty odszkodowania było m.in. przeniesienie na rzecz ubezpieczyciela prawa własności do pojazdu z chwilą wypłaty odszkodowania. Z treści ogólnych warunków ubezpieczenia wynikało, że jeżeli pojazd zostanie odzyskany po wypłacie odszkodowania, wówczas ubezpieczyciel może przenieść prawo własności z powrotem na właściciela pojazdu na warunkach uzgodnionych wzajemnie, po zwrocie wypłaconego wcześniej odszkodowania.

Podatnik powziął wątpliwość, czy w opisanym stanie faktycznym powstał obowiązek w VAT od transakcji przeniesienia prawa własności na rzecz ubezpieczyciela lub dokonania korekty podatku naliczonego odliczonego od wydatków na ten pojazd.

Stanowisko organu podatkowego

Organ podatkowy uznał za prawidłowe stanowisko podatnika, zgodnie z którym:

• nie zaistniały przesłanki świadczące o dokonaniu dostawy towaru w rozumieniu ustawy o VAT - do dostawy dochodzi bowiem w przypadku przeniesienia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, czyli decydującym elementem jest przeniesienie praktycznej kontroli nad rzeczą i możliwości faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym (drugorzędne znaczenie ma kwestia przejścia prawa własności czy też przeniesienia posiadania rzeczy w rozumieniu prawa cywilnego) - we wskazanym stanie faktycznym ubezpieczyciel nie nabył zaś kontroli nad towarem, nie wszedł w posiadanie skradzionego samochodu i nie mógł z niego korzystać (rozporządzać nim jak właściciel),
   
• wypłacone odszkodowanie nie podlega opodatkowaniu VAT - odszkodowanie wypłacone z tytułu kradzieży samochodu nie jest związane z żadną czynnością, która ma charakter świadczenia ekwiwalentnego ze strony podatnika (tj. świadczenia w zamian za wynagrodzenie), zapłata ta nie jest też związana z zobowiązaniem się otrzymującego daną kwotę do wykonania czynności, powstrzymania się od dokonania czynności lub tolerowania czynności lub sytuacji (istotą odszkodowania nie była płatność za świadczenie, lecz rekompensata za szkodę),
   
• kradzież towaru z przyczyn niezależnych od podatnika nie powoduje utraty prawa do odliczenia VAT od wydatków na ten samochód i obowiązku korekty odliczonego VAT - utrata towarów nie została wymieniona w żadnym z przepisów ustawy o VAT jako przesłanka powodująca obowiązek dokonania korekty podatku naliczonego.

Wydając interpretację indywidualną, organ podatkowy odstąpił od uzasadnienia, zgadzając się z następującym stanowiskiem podatnika:

"(...) transakcja, będąca przedmiotem sprawy, nie spełnia warunków do uznania jej za dostawę towarów, w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy (o VAT - przyp. red.), zatem nie rodzi obowiązku rozliczenia i odprowadzenia podatku od towarów i usług. Nie wystąpi również obowiązek dokonania korekty podatku naliczonego odliczonego przy zakupie części składowych do skradzionego pojazdu. (...)"